12 Ocak 2014 Pazar

Koca Bir Çınar; Halet Çambel. Ardından Saygıyla...


Bugün 12 Ocak 2014...

 Bir koca çınarı daha uğurladık bu sabah, sonsuzluğa... Işıklar içinde yatsın.

Anadolunun başı sağolsun.


Halet Çambel'in ardından söylenecek çok şey var.

En iyisi kendi cümlelerinden onu dinlemek...

1957-1960 yılları arasında, Karatepe'de bir ilki başlatmıştır Halet hoca... Taa o zaman. Ve  arkeolojide 'yerinde koruma ' modelini gerçekleştiren ilk arkeolog olmuştur. Üstü kapalı açık hava müzesi oluşturmak ilk onun fikriydi.

Şöyle anlatıyordu o günleri :

"1950'lerin başlarında hükümet Karatepe'deki eserleri yerinden kaldırıp, bir müzeye taşımak istediği zaman buna karşı çıktım. İki tonluk bir heykelin, yol olmayan bir yerde nakli nasıl yapılsın? "Yerinde Koruma"nın önemini yetkililere anlatmaya başladım."



Halet hoca anlatıyor :  

Karatepe 
"Burası Toroslar'ın güney eteklerinde, Çukurova'nın kuzeybatı köşesinde, dağlık, tepelik bir arazi içerisinde. Bir tarafı Andırın Ovası, bir tarafı tepelerden epeyce ayrıldıktan sonra Çukurova'ya iniyor. Adana'nın 125 km kuzeydoğusunda, Osmaniye'nin 40 km ve Kadirli'nin 21 km doğusunda. Akyol adında tarihi bir kervan yolu üzerinde bulunuyor. Bu yolla, güney ovalarından, Andırın, Göksu ve Pınarbaşı'na kadar gidiyor kervanlar. İç Anadolu'ya mamul malzeme götürüyorlar, kumaş vs.; oradan da demir, bakır, kurşun, gümüş gibi değerli madenler alıp geri dönüyorlar. Toroslar'da zaten yol veren birkaç yer var, bir tanesi ünlü Gülek Boğazı; biri Kozan yönünden giden yol; bir de bu Andırın-Göksu-Pınarbaşı yolu. Diğer yandan, Azatiwataya ormanlık bir arazide kurulmuş ve Ceyhan Irmağı'na da (tarihi Pyramos) hâkim konumda.
(...)
Burası daha önceleri hiç bilinmiyordu. Biz Prof. Bossert'le Toroslar'da Hitit dönemine ait çalışmalar için gelmiştik. Bir gece Feke civarında tipiye tutulduk ve bir köyde kaldık. Köydeki çobanlar Kadirli'de, Karatepe'de bir aslan başı gördüklerini söyleyince, tipiden sonra buraya geldik ve burada bütün yamaç aşağı doğru tarihi eserlerle doluydu, yıllarca bunları topladık ve bir araya getirdik.
(...)
Bu parçanın, başka bir şekilde diğer başka parçalarla bir araya gelmeyeceği ortada. Bir artı bir eksi parça var, bunları bir araya getirmek için geceleri yatarken aklımıza geldiğinde karpit lambalarını yakar, hemen o parçaları bir araya getirirdik"

Ve 1936 Berlin olimpiyatları... İlk kadın Türk sporcu...

1936 yılında Berlin'de yapılan olimpiyatlara eskrimci olarak Türkiye'den katılan ilk kadın sporcudur.

Olimpiyatlarlar sırasındaki Adolf Hitler anısını şöyle anlatır :

"O sırada Fransa'da idim ve Türkiye'ye dönmem gerekiyordu. Ama Berlin'deki Olimpiyatlara katılmak için Budapeşte'ye gelmem söylendi. Bir Alman yüzücü kız bizim grubumuzun yardımcısıydı. 'Sizi Hitler'le tanıştırayım' dedi. Biz de, bunun gerekli olmadığını söyledik."


Başta söylediğim gibi Anadolu insanının, Anadolu coğrafyasının başı sağolsun... Işıklar içinde yatsın, bu büyük bilim insanı.

Ve son bir not :

Bu ileri yaşta hala yılın altı ayı Karatepe'de geçirmesinin nedeni sorulduğunda Halet Çambel'in cevabı  net ve kesindir:


"Bu işe elli yıl önce başladım ve bitirmeden onu bırakmam."

...




Kaynak : İstanbul Kadın Müzesi